Đôi bạn tri kỷ

Đồng chí Hoàng Thế Thiện (phải) và đồng chí Đào An Thái chụp tại Hà Nội.

Có những tình bạn được hình thành từ ngày còn thơ bé, ta thân thương gọi đó là bạn “thời trẻ trâu”; Có những người bạn chúng ta quen khi cùng ngồi chung một lớp, ta gọi đó là bạn học; Có những người bạn gặp gỡ và giúp đỡ nhau trong công việc, ta gọi đó là đồng nghiệp; Và cũng có những người bạn họ gặp nhau trong những hoàn cảnh rất đặc biệt, để rồi họ đã “hết lòng, hết dạ” vì nhau, đó là những người bạn tri kỷ. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi xin được giới thiệu tới bạn đọc về một tình bạn cao quý của 2 chiến sỹ cách mạng, họ đã gặp và làm bạn với nhau trong chốn lao tù.

Hai người đó họ gặp nhau lần đầu tiên không phải ở chung một lớp học, mà là ở trong trại giam tù chính trị của Nhà lao Hỏa Lò, Hà Nội. Đồng chí Lưu Văn Thi ở đoàn tù chính trị Hải Phòng lên, còn đồng chí Vũ Duy Nhai ở đoàn tù chính trị Thái Bình tới. Đó là những chiến sỹ cách mạng bị địch bắt và đưa tới giam giữ tại Hỏa Lò. Xuất phát từ việc trong một bữa ăn, đồng chí Lưu Văn Thi làm gãy đũa, ngay lập tức, đồng chí Võ Duy Nhai nhường đũa của mình cho bạn, họ thân nhau từ lần đó.

Là người giỏi tiếng Pháp, đồng chí Lưu Văn Thi được phân công phụ trách nhóm học tiếng Pháp, đồng chí Vũ Duy Nhai không giỏi ngữ pháp nên thường đọc sai và hay bị bạn mình “chọc tức”. Ngược lại, đồng chí Vũ Duy Nhai lại nắm rất chắc chương trình và điều lệ Việt Minh, nên được phân công nhiệm vụ hướng dẫn anh em học chính trị. Có lần đồng chí Lưu Văn Thi phát biểu chưa chính xác, ông đã bị bạn mình “vặn lại”… Họ cứ trêu chọc nhau, thậm chí còn “to tiếng”, nhưng sau đó lại vui vẻ với nhau, hàng tối lại cùng nhau chui xuống dưới gầm sàn trong trại giam để nhỏ to tâm sự.

Đồng chí Lưu Văn Thi có khuôn mặt đẹp trai với đôi mắt sáng, miệng tươi, lúc nào cũng như đang cười, đặc biệt đôi môi đỏ như đánh son, nên thường được anh em khu trại nam chọn để đóng vai “con gái” trong các buổi diễn kịch, do anh em tù chính trị tổ chức. Không có đồ trang điểm, nên anh em phải lấy vôi cạo ở tường để làm phấn, lấy màu đỏ của bao hương để tô má hồng, bôi môi son, lấy than củi làm bút kẻ lông mày. Sau lần đầu được vào vai con gái, đồng chí Lưu Văn Thi bị vôi ăn ngứa hết mặt, đồng chí đã tuyên bố “sẽ không đóng kịch nữa”. Nhưng vì được bạn tù tín nhiệm, liên tục đề nghị, đồng chí lại vui vẻ nhận lời, dù biết rằng sau đó mặt mình sẽ bị ngứa vì vôi ăn.

Sau những cuộc đấu tranh của tù nhân chính trị, cai ngục thường phạt cùm hoặc đàn áp anh em. Là người to khỏe hơn, đồng chí Lưu Văn Thi thường nói với đồng chí Vũ Duy Nhai: “Mình với cậu ngồi liền nhau, lúc nó đánh thì cậu phải nằm ra phía sau, để phía trước mình che cho cậu”, đồng chí Vũ Duy Nhai không nghe liền bị bạn gắt lại: “Cậu gầy như con mắm, nó quật cho một phát thì gãy cổ”.

Đồng chí Lưu Văn Thi (Hoàng Thế Thiện - đứng thứ hai), đồng chí Vũ Duy Nhai (Đào An Thái - đứng thứ ba) chụp tại chiến khu Việt Bắc.

Những ngày tháng sống cùng nhau trong tù, dù không tránh khỏi những lúc “sóng gió”, nhưng không vì thế mà tình bạn của họ phai nhạt đi. Trong những hoàn cảnh gian khó, hai người bạn ấy càng thêm gắn bó. Trên đường bị đày lên Nhà tù Sơn La, đồng chí Lưu Văn Thi luôn tìm cách che chở cho bạn khỏi bị đòn roi của kẻ địch. Trong lúc cùng nhau trốn, không may đồng chí Vũ Duy Nhai bị mảnh đạn của địch ném ra găm vào đùi trái, không ngần ngại, đồng chí Lưu Văn Thi liền “ghè răng vào cắn và giật mạnh”, miếng gang nhỏ bằng đầu đũa được đồng chí lấy ra từ chân của bạn mình như thế. Biết bạn đau, đồng chí luôn tìm cách an ủi để bạn mình cố gắng vượt qua.

Sau khi thoát khỏi nhà tù, các đồng chí lại tiếp tục trở về chiến khu hoạt động, đồng chí Lưu Văn Thi đổi tên là Hoàng Thế Thiện (vì cùng quê với đồng chí Lương Khánh Thiện); Đồng chí Vũ Duy Nhai đổi tên là Đào An Thái (vì quê ở Thái Bình).

Trong những năm kháng chiến và sau khi nước nhà được thống nhất, hai người bạn đó ít có điều kiện liên lạc, gặp gỡ nhau thường xuyên nhưng họ vẫn thường hỏi thăm, nhắn nhủ nhau mỗi khi có thể. Đồng chí Đào An Thái được cử giữ cương vị Bí thư Tỉnh ủy Hòa Bình, sau đó chuyển lên Trung ương, công tác ở Hà Nội; Đồng chí Hoàng Thế Thiện vào Nam chiến đấu, được phong quân hàm Thiếu tướng rồi được cử giữ cương vị Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, nhưng họ vẫn không nguôi ngoai nỗi nhớ về nhau.

Chúng tôi xin phép được trích đăng những tình cảm mà đồng chí Đào An Thái đã viết về người bạn của mình thay cho lời kết của bài viết: “…Thiện có lòng vị tha, giành khó về mình, nhường dễ cho bạn, đồng chí, đồng đội… Thực ra, những lúc đó chỉ củ khoai, miếng sắn, mảnh khăn, chiếc áo vá, so với ngày nay rõ ràng chẳng đáng gì, nhưng “miếng khi đói bằng gói khi no”… mà tình bạn mới có thể vững bền, sâu đậm không thể nào quên”.

Viết đến đây, chúng tôi càng hiểu hơn ý nghĩa của câu nói: “Một người bạn tốt giống như một ngày nắng đẹp, có thể lan tỏa ánh sáng đi khắp muôn nơi”./.

Nguyễn Khánh Hồng - Phòng Trưng bày, Tuyên truyền, Di tích Lịch sử Nhà tù Hỏa Lò

Nguồn: http://hoalo.vn/Articles/12/244/Doi-ban-tri-ky.html

Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện trong Lịch sử Bộ đội sản xuất, xây dựng kinh tế

Phát huy kế sách “ngụ binh ư nông” trong lịch sử dân tộc, Quân đội nhân dân Việt Nam ngay từ khi ra đời đã vừa làm nhiệm vụ chiến đấu, phát triển lực lượng, vừa phải tăng gia, sản xuất tự túc lương thực, thực phẩm để nuôi quân, mua sắm vũ khí, trang bị để chiến đấu và công tác; hoàn thành tốt chức năng là “Đội quân chiến đấu, đội quân công tác và đội quân lao động sản xuất” như Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã dạy.

Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thực hiện chủ trương của Đảng về giảm quân số và xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa, ngày 23-08-1956, Bộ Quốc phòng đã ra Nghị định số 030/NĐ thành lập Cục Nông binh để tham mưu cho Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về nhiệm vụ sản xuất - xây dựng kinh tế; đồng thời, điều chuyển gần 8 vạn cán bộ, chiến sĩ quân đội sang làm nhiệm vụ sản xuất, xây dựng đất nước. Đây là mốc son đánh dấu một chặng đường mới khi quân đội chuyển sang hoạt động xây dựng kinh tế với quy mô lớn, cách tổ chức chặt chẽ và có hệ thống.

Ngay sau khi được thành lập, “Đội quân sản xuất” là lực lượng tiên phong đến những miền đất gian khó, hoang vu, hoặc trở lại các chiến trường chưa hết bom đạn để “khai sơn, phá thạch”, xây dựng nên những nông trường, lâm trường, nhà máy, xí nghiệp, các công trình giao thông, thủy lợi, bệnh viện, trường học.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, với phong trào tăng gia sản xuất phục vụ nhiệm vụ ở chiến trường, lực lượng quân đội đã khắc phục khó khăn gian khổ, mở đường xẻ dọc Trường Sơn, thiết lập những binh trạm, căn cứ hậu cần tại rừng U Minh, Chiến khu D, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên… sản xuất vũ khí, cung cấp nhu yếu phẩm cho bộ đội; vừa chuẩn bị thực hiện chức năng của kinh tế quốc doanh khi miền Nam được giải phóng.

Ngay sau khi thống nhất đất nước, Chính phủ ra Nghị định số 59/CP, ngày 05-04-1976, thành lập Tổng cục Xây dựng kinh tế; đồng thời, điều chuyển một lực lượng lớn của quân đội (gần 28 vạn cán bộ, chiến sĩ) sang làm kinh tế, xây dựng đất nước. Tổng cục Xây dựng kinh tế đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng, có nhiệm vụ quản lý và chỉ đạo toàn quân làm nhiệm vụ xây dựng kinh tế theo quyết định của Chính phủ.

Ngày 12-06-1976, tại Đồ Sơn, Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp, có mặt các đồng chí Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Duy Trinh, Văn Tiến Dũng thông qua đề án về bộ đội làm kinh tế, chuẩn y việc sắp xếp cán bộ chỉ huy Tổng cục Xây dựng kinh tế như sau:

- Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng kiêm Chủ nhiệm Tổng cục. Năm 1977, đồng chí Đồng Sĩ Nguyên được cử làm Bộ trưởng Bộ Xây dựng, đồng chí Hoàng Thế Thiện được cử thay phụ trách Tổng cục.

- Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện - Phó Chủ nhiệm Tổng cục phụ trách về Chính trị. Tháng 04-1977, Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện được cử làm Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Chủ nhiệm, Bí thư Đảng ủy Tổng cục Xây dựng kinh tế cho đến khi Tổng cục này giải thể cuối năm 1979.

- Các đồng chí: Nguyễn Lang, Phan Khắc Hy, Đặng Quốc Tuyển, Phạm Văn Diêu, Lê Xy, Đào Hữu Liêu - Phó Chủ nhiệm Tổng cục. Sau bổ sung thêm đồng chí Đặng Kinh, nguyên Tư lệnh Quân khu 3 giữ chức Phó Chủ nhiệm thứ nhất.

Sau khi Tổng cục Xây dựng kinh tế giải thể, thực hiện nhiệm vụ quân đội tham gia xây dựng kinh tế, đã có nhiều mô hình quản lý được ra đời, thay thế nhau như: Cục Kế hoạch - Kinh tế, Tổng cục Kinh tế, Tổng cục Công nghiệp quốc phòng và Kinh tế. Ngày 24-12-1998, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 249/1998/QĐ-TTg tổ chức lại Tổng cục Công nghiệp quốc phòng và Kinh tế, để thành lập hai cơ quan trực thuộc Bộ Quốc phòng là Tổng cục Công nghiệp quốc phòng và Cục Kinh tế. Qua đó cho thấy, Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương,  Bộ Quốc phòng luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát hoạt động sản xuất, xây dựng kinh tế của quân đội và xác định sản xuất, xây dựng kinh tế là một trong 3 chức năng nhiệm vụ của Quân đội nhân dân Việt Nam và trở thành bản chất truyền thống của Quân đội ta. Sự lớn mạnh của lực lượng làm kinh tế của quân đội không chỉ góp phần tạo ra khối lượng của cải vật chất lớn trong lúc đất nước còn đang khó khăn mà còn tạo điều kiện để thực hiện việc điều chỉnh lực lượng quân đội trong giai đoạn mới, tạo cơ sở để bố trí lại thế chiến lược trên các địa bàn trọng yếu của Tổ quốc.

60 năm qua, Bộ đội sản xuất, xây dựng kinh tế luôn tích cực lao động sản xuất, góp phần làm ra của cải vật chất cho xã hội và tự giải quyết một phần nhu cầu của quân đội. 60 năm qua là một chặng đường nhiều khó khăn, gian khổ nhưng rất đỗi tự hào của Bộ đội sản xuất, xây dựng kinh tế.

Nhân dịp kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống Bộ đội sản xuất, xây dựng kinh tế, Ngày truyền thống Cục Kinh tế - Bộ Quốc phòng (23-08-1956 – 23-08-2016), Cục trưởng Cục kinh tế - Thiếu tướng Võ Hồng Thắng đã gửi tặng Nhà lưu niệm Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện quyển sách “Quân đội trên mặt trận sản xuất, xây dựng kinh tế - 60 năm hành trình cùng đất nước” do Đảng ủy, Chỉ huy Cục Kinh tế - Bộ Quốc phòng chỉ đạo và tổ chức biên soạn (Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2016).

Trang web hoangthethien.net xin trân trọng giới thiệu một số trang trong quyển sách có nói đến Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện./.

Thượng tướng Trần Văn Trà, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng (hàng đầu, thứ ba từ trái sang) và Thiếu tướng Hoàng Thế Thiện, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng kiêm Chủ nhiệm, Bí thư Đảng ủy Tổng cục Xây dựng Kinh tế (*) chụp ảnh lưu niệm với các đồng chí Thủ trưởng Tổng cục Xây dựng Kinh tế trước tòa nhà làm việc của Tổng cục do Trung đoàn 573 xây dựng.